محمد بن حسن عسکری (عج) آخرین امام از امامان دوازده گانه شیعیان است. در ١۵ شعبان سال ٢۵۵ هـ.ق در سامرا به دنیا آمد و تنها فرزند امام حسن عسکری (ع)، یازدهمین امام شعیان ما است. مادر آن حضرت نرجس (نرگس) است که گفته اند از نوادگان قیصر روم بوده است. «مهدی» حُجَت، قائم منتظر، خلف  صالح، بقیه الله، صاحب زمان، ولی عصر و امام عصر از لقبهای آن حضرت است.

تولد امام زمان (عج) پنهان نگاهداشته شد و امام حسن عسکری (ع) خبر آن را تنها به عده ای از شیعیان داده بود. حضرت در سال ٢٦٠ هـ ق پس از وفات پدر به امامت رسید. امامت ایشان بنا به حدیثهای بسیاری بود که از پیامبر (ص) و امامان پیشین روایت شده بود. امام زمان (عج) پس از آنکه بر جنازه پدر نماز گزارد از چشم مردمان پنهان شد. سبب پنهان شدن آن حضرت این بود که خلیفه های عباسی تصمیم به کشتن او داشتند.

 بنا به اخبار و روایات شیعه غیبت آن حضرت دو بار صورت گرفته است. دوران غیبت نخست را که تا سال 329 هـ ق ادامه داشت دوران غیبت صغرا یا دوره نیابت خاصه می نامند. در این سالها امام  به وسیله چهار نفر از نمایندگان خاص خود با شیعیان ارتباط داشت. این چهار تن که آنان را نواب اربعه (نایبان چهارگانه) می خوانند عبارتند از:

 ١- عثمان بن سعید بن عمری، از یاران امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) او به دستور امام حسن عسکری تا پایان عمر نایب امام زمان (عج) بود.

٢- ابوجعفر محمدبن عثمان بن سعید، از شاگردان یاران امام حسن عسکری که پس از مرگ از پدرش، عثمان بن سعید بن عمری، نیابت امام زمان (عج) را به عهده گرفت، او در سال ۳۰۴ یا ۳۰٥ هـ ق در بغداد درگذشت.

 ۳- حسین بن روح نوبختی که دستیار محمدبن عثمان بن سعید بود و پس از مرگ وی نیابت امام را به عهده گرفت و در سال ۳۲٦ در بغداد درگذشت.

 ٤- علی بن محمد سُمری که بنا به وصیت حسین بن روح نوبختی نایب امام شد و در حدود دو سال رابط امام و شیعیان بود. او در نیمه شعبان ۳٢۹ در بغداد درگذشت.

 ـ با مرگ علی بن محمد سمری دوره غیبت صغرا یا نیابت خاصه پایان یافت و دومین دوره غیبت آن حضرت، یعنی دوران غیبت کبری، آغاز شد. این دوره تا ظهور امام زمان ادامه خواهد یافت. آخرین نامه و دستوری که سمری از امام زمان دریافت نمود به مضمون ذیل نقل شده است:

ـ «بسم الله الرحمن الرحیم، ای علی بن محمد سمری خدا اجر برادران ترا در مصیبت تو بزرگ گرداند. تو بعد از شش روز خواهی مرد. پس خود را آماده کن و به احدی برای جانشینی خود وصیت نکن. زیرا غیبت تامه آغاز می شود و دیگر ظهوری نخواهد بود مگر به اذن خدای تعالی و آن بعد از طول زمان و قساوت قلبها و پر شدن زمین از جور خواهد بود. زود باشد که در بین شیعیان کسانی بیایند که ادعای مشاهده کنند، هر کس مدعی مشاهده من قبل از خروج سفیانی و صیحة آسمانی بشود کذاب و مفتری است. و لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم.»

ـ دوره غیبت کبری را دوران نیابت عامه نیز می نامند. نیابت عامه به این معنی است که در این دوره راهنمایی شیعیان به عهده فقهایی عالم از شیعیان است، که دارای شرایط تعیین شده برای راهنمایی هستند. در این دوره کسی مستقیماً از طرف امام زمان (عج) برای نیابت تعیین نمی شود.

ـ سبب واقعی پنهان شدن امام زمان (عج) از چشم مردمان در حدیثها بیان نشده است. حتی گروهی گفته اند علت غیبت بعد از ظهور امام زمان (عج) آشکار خواهد شد. اما از دلائل مهم غیبت، حفظ وجود امام از گزند دشمنان به فرمان خدا برای مصلحت اسلام و مسلمانان است. گذشته از این، غیبت امام زمان (عج) فقط از نظر ظاهری  است و از نظر معنوی رابطه او با مردم قطع نشده است.

در حدیثی از پیامبر (ص) درباره دوره غیبت امام زمان (عج) نقل شده، آمده است که ایشان مانند خورشید پنهان شده در پس ابر است که دیده نمی شود، اما انوارش به زمین می رسد وبه آن سود می رساند، همه مسلمانان، به دلیل حدیث هایی که از پیامبر (ص) روایت شده است، معتقدند که مهدی (عج) روزی ظهور خواهد کرد و جهان را پر از عدل و داد خواهد ساخت. امام تنها شیعیان هستند که به امامت او در دوران غیبت نیز معتقدند.....

ـ در دوران غیب کبری افراد بسیاری ادعای مهدویت کرده اند از جمله غلام احمد قادیانی، موسس فرقه قادیانی هند در ۱٢۳٥ هـ ق، سید علی محمد شیرازی معروف به سید باب، موسس فرقه بابیان در ایران، که به سال 1266 هـ ق در تبریز کشته شد و محمد احمد معروف به مهدی سودانی که در ۱۳۰٢ هـ ق (۱٨٨۱ م) در سودان بر ضد استعمارگران انگلیسی قیام کرد.....  

تعداد یاران امام مهدی عیله السلام

بنابر روایات بسیار، تعداد یاران حضرت مهدی(عج)، هم تعداد با لشکر پیامبر اکرم(ص) در

جنگ بدر 313 نفر است.

چنانچه امام صادق(ع) فرمود: 313 نفر اصحاب مهدی در آخرالزمان به تعداد اهل بدر در

یک ساعت جمع می شوند...(ینابیع المودة، ص509)

و در برخی روایات تعداد یاران ده هزار نفر یاد شده است و تا آنان گرد نیایند قیام صورت نمی گیرد.(غیبة نعمانی، ص307)
و در بعضی از نقل ها کمتر و در برخی فزون تر از این یاد شده، چنانچه در حدیثی از امام

علی(ع) آمده است که: مهدی در میان دوازده تا پانزده هزار یاور قیام خواهد کرد.(الملاحم

والفتن، سیدبن طاوس، ص65) و در برخی احادیث به توده های انبوهی اشاره شده که از نقاط گوناگون جهان به کمک امام می شتابند. (بحارالانوار، ج60، ص316)

آمارهای ذکر شده با یکدیگر تعارض ندارند، بلکه در کنار هم معنا می شوندو در مجموع

نشانگر سیر تکاملی یاران می باشد، چرا که 313 نفر نخستین یارانی هستند که به

همراهی حضرت می شتابند و با گرد آمدن این گروه دعوت عمومی آغاز می شود و پس

از انتشار خبر به دیگر محرمان و مقربان ده یا دوازده هزار نفر که سپاهیان حضرت را

تشکیل می دهند به سرعت به امام می پیوندند، و با اجتماع آنان پاکسازی حجاز آغاز

شده و در ادامه نهضت جهانی توده های فراوانی از مردم سراسر جهان به حضرت ملحق خواهند شد.(چشم به راه مهدی، ص366)

احتمال می رود 313 نفر ، یاران خاص و فرماندهان اصلی لشکریان امام باشند، که

هسته اصلی نیروها را به عهده دارند و پس از پیروزی، برای ارشاد و کارگزاری به سرزمین

های دور و نزدیک فرستاده می شوند، که از این گروه به "نقباء" و "ذخرالله" تعبیر شده است.(فرهنگ مهدویت، ص779)

و به گونه ای دیگر می توان گفت که یاران حضرت مهدی ارواحنا فداه به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

الف) یاران درجه یک که تعداد آن ها 313 نفر است که در واقع فرماندهان و سران لشکر

هستند، و آنان کسانی هستند که حداقل شرط در آن ها این است که کمال ایمان را

داشته باشند یعنی کمال ایمان که همان تشیع باشد را باید دارا باشند چرا که این ها از برگزیدگان و افراد والا هستند.

ب) یاران در مراتب بعدی که رده های بعدی یاری حضرت هستند که در میان این افراد

کسانی که از ادیان دیگر از جمله مسیحیت یا مذاهب اهل سنت که به حضرت ایمان

آورده و در جرگه شیعیان وارد شده باشند وجود دارند.(بالاخره ایمان کامل یا شیعه بودن

شرط با حضرت بودن است زیرا زمان ظهور حضرت حجت ارواحنافداه دیگر زمان سازش

نیست چون همه پرده ها کنار می رود و هر که طالب واقعی حق است – از هر مذهبی – با دیدن حقانیت تشیع قطعاً شیعه می شود.

امام مهدی ارواحنافداه با 313 یار خاص و 10هزار نفر که به فرموده امام صادق علیه السلام "حلقه" نامیده می شوند حرکت خود را از مکه آغاز می کنند.